Spiral Kayma (Sarmal Kayma) Nedir?
Spiral kayma, genellikle helisel dişli çarklarda görülen ve dişlerin birbirine sürtünerek aşınmasına yol açan bir arıza türüdür. Bu durum, dişli çiftlerinin eksenel yönde birbirine göre kayması sonucu oluşur ve diş yüzeylerinde düzensiz aşınma, gürültü, titreşim ve verim kaybı gibi sorunlara neden olur. Spiral kayma, özellikle yüksek hızlı veya yüksek tork uygulamalarında yaygındır.
Spiral Kayma Nasıl Tespit Edilir?
Spiral kaymanın tespiti için aşağıdaki yöntemler kullanılabilir: - Gürültü ve Titreşim Analizi: Spiral kayma durumunda dişlilerden anormal sesler (tıkırtı, gıcırtı) ve titreşimler gelir. Bu belirtiler, dişli sisteminin çalışma sırasında dinlenmesi veya titreşim ölçüm cihazlarıyla analiz edilerek tespit edilebilir.
- Diş Yüzeyi İncelemesi: Dişli çarklar sökülerek diş yüzeyleri incelenir. Spiral kayma durumunda dişlerde düzensiz aşınma, çizikler veya yanma izleri görülebilir. Özellikle diş yanaklarında asimetrik aşınma belirtileri aranmalıdır.
- Termal Kamera ile Kontrol: Aşırı sürtünme nedeniyle spiral kayma olan dişlilerde sıcaklık artışı meydana gelir. Termal kameralar kullanılarak dişli yüzey sıcaklıkları ölçülebilir ve anormal ısınma tespit edilebilir.
- Eksenel Oynama Ölçümü: Spiral kayma, dişli millerinde eksenel oynama veya hizalama bozukluğundan kaynaklanabilir. Ölçüm aletleriyle millerin eksenel hareketi kontrol edilerek uygun olup olmadığı değerlendirilir.
- Yağ Analizi: Dişli sistemlerinde kullanılan yağın analizi, aşınma parçacıklarının varlığını ortaya çıkarabilir. Spiral kayma durumunda yağda metal tozları veya aşınma ürünleri görülebilir.
- Yük Testleri: Dişli sistemine kontrollü yük uygulanarak performansı gözlemlenir. Spiral kayma varsa, yük altında verim düşüşü, aşırı ısınma veya ses artışı gibi belirtiler ortaya çıkabilir.
- Manyetik Parça Dedektörleri: Dişli kutusu yağına manyetik parça dedektörleri yerleştirilerek, aşınma sonucu oluşan metal parçacıklar tespit edilebilir.
Spiral Kaymanın Nedenleri
Spiral kaymanın başlıca nedenleri şunlardır: - Yanlış dişli hizalaması veya montaj hataları
- Aşırı yük veya tork uygulanması
- Uygun olmayan yağlama (yağ kalitesi veya miktarının yetersiz olması)
- Dişli malzemesinin yetersiz dayanıklılığı
- Termal genleşme veya mekanik stres nedeniyle oluşan bozulmalar
Önleyici Tedbirler
Spiral kaymayı önlemek için aşağıdaki tedbirler alınabilir: - Dişli sistemlerinin düzenli bakım ve kontrollerinin yapılması
- Doğru yağlama ve uygun yağ seçimi
- Yük ve hız değerlerinin dişli kapasitesine uygun olması
- Kaliteli dişli malzemeleri ve tasarımı kullanılması
- Eksenel yataklamanın doğru şekilde yapılması
Spiral kayma erken tespit edilmezse, dişli sisteminde kalıcı hasarlara ve maliyetli onarımlara yol açabilir. Bu nedenle, periyodik kontroller ve önleyici bakım oldukça önemlidir. |
